Thái độ biểu tình và HD-981

 Lê Trung Tĩnh

Hôm Chủ nhật ngày 11/5, nhiều người dân Việt Nam đã xuống đường ở Hà Nội, Đà Nẵng và Thành phố Hồ Chí Minh để phản đối việc Trung Quốc đưa giàn khoan HD-981 vào vùng biển thuộc vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam. Con số người biểu tình được ước đoán khoảng 1000-2000 người cho mỗi thành phố.

Các thái độ đối với việc biểu tình

Nếu xét trên từng người, biểu tình là một cách thể hiện phản ứng cá nhân khi con người bất bình và phản kháng ôn hòa. Người biểu tình bước ra đường để kêu to, để giương biểu ngữ, hay có thể chỉ im lặng bày tỏ thái độ của mình, và trong hòa bình. Đó là một kiểu biểu lộ cảm xúc bình thường, cần được tôn trọng.

Khi nhìn dưới góc độ vĩ mô, biểu tình trở thành một động thái chính trị, đám đông sẽ mang một thông điệp chính trị. Ví dụ thông điệp của đợt biểu tình lần này là phản đối chính quyền Trung Quốc, ủng hộ hay chê trách nhà nước Việt Nam trong việc hành xử với Trung Quốc…

Một nhà nước bình thường thì không vì e ngại một điều nào trong các điều trên mà có thể can thiệp vào việc biểu tình.

Về phía người dân, cũng không thể vì ngại bị cuốn theo, lợi dụng bởi điều nào trong các điều trên mà không đi biểu tình, không thể hiện lòng yêu nước và sự bất bình của mình. Nói rằng ngại biểu tình vì có thể bị « chính trị » lợi dụng  cũng giống như ngại thở vì sợ ô nhiễm môi trường.

Biểu tình ở các nước dân chủ, tự do là một hoạt động thông thường, có sự tham gia của các tổ chức dân sự, công đoàn, của các đảng phái. Nhà nước và đảng đang đa số có trách nhiệm đảm bảo cho biểu tình diễn ra tốt đẹp, nhưng không can thiệp gì vào việc biểu tình.

Khi nói đến biểu tình ở Việt Nam, mọi người thường nói đến các cụm từ « đèn xanh », « đèn đỏ ». Đèn đỏ tức không cho biểu tình, các người biểu tình hoặc kêu gọi biểu tình sẽ bị đánh đồng là phản động, nhẹ thì bị đạp vào mặt, nặng hơn có thể đi tù nhiều năm.

Đèn xanh tức là giảm bớt những điều trên, nhưng không phải là tự do biểu tình một cách ôn hòa. Sự xuất hiện ồ ạt của các nhóm và thông điệp ủng hộ nhà nước và đảng cầm quyền không hợp cảnh trong đợt biểu tình vừa qua là ví dụ cho sự can thiệp của nhà nước, một điều lẽ ra không nên có.

Số người biểu tình phản đối vụ HD981 trong nước

Có thể coi cuộc biểu tình chống Trung Quốc ở Việt Nam cuối tuần qua có số người tham gia đông nhất tại Việt Nam kể từ hơn hai mưoi năm nay. Những người đi biểu tình lần này (không phải những người làm « nhiệm vụ » biểu tình) thật sự là những người can đảm. Càng đáng trân trọng và ngưỡng mộ hơn nếu biết rằng nhiều người trong số họ phải đội nón bảo hiểm có lót khăn bên dưới để tránh dùi cui, và phải bận nhiều áo đề dễ né an ninh. Kinh nghiệm quí từ quá khứ không xa.

Tuy nhiên một thực tế cần phải nhìn nhận rõ ràng là con số vài nghìn người cho cả nước 90 triệu dân và 1000-2000 người cho những thành phố lớn cả chục triệu dân như Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh là quá ít.

Ít so với dân số. So với thủ đô Berlin của Đức có 3000-5000 nghìn người Việt biểu tình thì con số ở Việt Nam quá nhỏ.

Ít so với mức độ nghiêm trọng của vấn đề khi mà Trung Quốc lần này không phải là quấy rối cắt cáp, hay nâng cấp đơn vị hành chính cho «cái gọi là Tam Sa», mà là đang đem giàn khoan cùng phi cơ và tàu chiến vào biển Việt Nam : một hành vi xâm lược. Những kiểm ngư Việt Nam nhẫn nhục, bị bắn nước, bị húc tàu đến bị thương, tất cả trước họng súng đối phương.

Con số ít trên nói lên điều gì ?

Nếu nhà nước Việt Nam đã bật đèn đỏ, thì đúng là đèn quá công hiệu, hiệu quả, và nguy hại. Vì phong trào biểu tình đã thật sự bị đè bẹp so với kết quả đáng lý ra phải lớn hơn nhiều vì những lý do đã trình bày ở trên.

Nếu nhà nước Việt Nam đã bật đèn xanh, thì sự thể còn tệ hại hơn. Đèn xanh mà như vậy chứng tỏ người dân Việt Nam hoặc đã quá sợ các hiểm nguy của một cuộc biểu tình dưới đèn đỏ nên ở nhà cho lành. Hay cái viễn cảnh lúc xanh lúc đỏ làm họ chán ngán đến độ không thiết đi biểu tình nữa. Hoặc đơn thuần họ không còn muốn quan tâm gì đến chính trị, đất nước nữa. Tất cả điều trên đều nguy hiểm cho tương lai Việt Nam.

Thông điệp và cách hành xử của nhà nước Việt Nam không rõ ràng, trước đây thì lúc xanh, lúc đỏ (tuyệt đại đa phần), bây giờ thì xanh với người này, đỏ với người khác.

Đèn gì cuối cùng thì đất nước cũng lãnh đủ.

Vì trước sự xâm lấn của Trung Quốc, việc biểu tình trong nước ngoài góc độ cá nhân là giải tỏa nổi bất bình, còn có các tác dụng « chính trị » là phát huy lòng yêu nước, ý chí chống ngoại xâm; vận động nhân dân phản đối những hành vi xâm phạm chủ quyền Việt Nam; tạo nên tiếng vang  thật sự khác biệt đối với quốc tế.

Tất cả đều có lợi cho nhà nước và dân tộc Việt Nam trong việc khẳng định chủ quyền, phản ứng với Trung Quốc và tranh thủ ủng hộ của quốc tế.

Tuy nhiên với cách hành xử không rõ ràng đối với việc biểu tình, các mục tiêu của việc biểu tình đã không đạt được, nhà nước Việt Nam một lần nữa lỡ cơ hội sử dụng một sức mạnh lớn.

Đây là lúc nhà nước Việt Nam nên thay đổi quan điểm về việc biểu tình.

Biểu tình ở nước ngoài

Ở nước ngoài, các nước bình thường cho phép biểu tình thì khác. Chỉ có đèn xanh thật sự.

Các cuộc biểu tình phản đối Trung Quốc ở nước ngoài có một tác dụng cực lớn là tố cáo và làm « xấu mặt » Trung Quốc. Đây là sự thật. Trung Quốc luôn mong muốn thể hiện hình ảnh trỗi dậy hòa bình, cùng phát triển.

Rõ ràng đó là điều không thể khi năm nào cũng thấy người Việt từ khắp nơi khi thì kéo đến Đại Sứ Quán Trung Quốc trên thế giới hò reo, giương cờ tố cáo, khi thì ra những quảng trường lớn giương băng rôn, gửi tờ rơi kể về những điều xằng bậy nước này làm.

Cộng đồng người Việt ở nước ngoài cũng có thể bằng cách biểu tình làm cho cả thể giới biết đến câu chuyện đang diễn ra cách Tri Tôn 17 hải lý. Sau đó là giải thích và vận động thế giới ủng hộ cho chính nghĩa của Việt Nam.

Công việc biểu tình chỉ là nền tảng, là điểm khởi đầu. Các việc phải làm song song và ngay sau khi biểu tình là vận động truyền thông nước ngoài đưa tin về sự kiện. Truyền thông càng hiệu quả nếu số người tham gia biểu tình càng lớn.

Ngoài ra, từng người Việt có thể tự thân vận động hay kết hợp lại để vận động, gửi thư, gặp mặt các nhân vật có ảnh hưởng ở nước ngoài, bắt nguồn tư những quan hệ nhỏ nhất đến lớn hơn.

Khi tiếp cận với nước ngoài, các thông điệp cũng nên đề cao các giá trị chung của nhân loại như công bằng, hòa bình ; và phân tích các giá trị đó sẽ bị sửt mẻ thế nào trước những hành vi xâm phạm công lý của Trung Quốc.

Người Việt ở nước ngoài nhiều là một lợi thế và điều may mắn của dân tộc, may mắn nhất là khi họ không phải (và cũng không bao giờ nên) nằm trong vòng ảnh hưởng của ngọn đèn lúc xanh lúc đỏ trong nước hiện thời.